Uwarunkowania biologiczne mediacji

Podstawowymi zachowaniami cechującymi życie społeczne w świecie zwierząt,
w tym człowieka, są agresja i empatia. Pozornie wydawać się może, że są to postawy diametralnie odmienne. Jednak badania biologów, neurobiologów i etologów wskazują, że zdolność do wyżej wskazanych zachowań jest immanentną cechą kręgowców wyższych.
Są one ewolucyjnie starsze od człowieka i mają podłoże neurobiologiczne.

Dominującą cechą biosfery jest dysproporcja pomiędzy możliwościami reprodukcji, które z natury rzeczy są w zasadzie dynamiczne i nieograniczone, a zasobami pokarmowymi środowiska, które z uwagi na ograniczony obszar, są w zasadzie statyczne. Powyższe uwarunkowania powodują, że istoty żywe, aby mogły pełnić swoją rolę biologiczną muszą permanentnie rywalizować z innymi osobnikami. Ta rywalizacja prowadzi do podejmowania różnych celowych działań, które stają się ? pośrednio lub bezpośrednio ? szkodliwe dla innych istot w najbliższym otoczeniu.

Takie celowe działania zmierzające ? w sposób świadomy lub nie do końca uświadomiony, ale mający cechę zgody na efekt finalny, poprzez osiągnięcie celu ? do wyrządzenia szkody przedmiotowi tego działania nazywane jest agresją. Tym samym główną cechą agresji jawi się celowość działania podmiotu sprawczego, a nie skutek tego działania, ani też nastawienie emocjonalne podmiotu dokonującego agresji[1].

W przyrodzie najczęściej do przejawów agresji dochodzi w toku procesu reprodukcji[2], a jej celem jest sukces reprodukcyjny danego osobnika. Ta walka o sukces reprodukcyjny jest w naturze ważniejsza niż walka o przeżycie. Za przykład mogą posłużyć zwyczaje godowe: niełazów, ośmiornic (w obu wskazanych przypadkach samiec umiera po akcie kopulacyjnym, z tym że u ośmiornic umiera także samica, ale dopiero po wykluciu się młodych), żabnicokształtnych (samiec wgryza się w samicę, a po połączeniu krwiobiegów samca i samicy, uwalnia enzym doprowadzający do samozaniku ? tracąc narządy trawienne, mózg, serce, oczy i ostateczne gonady, zapładniając równocześnie samicę)…

[1]     J. A. Vetulani, Empatia i agresja – dziwne pomieszanie, Wszechświat, T. 112 nr 1-3/2011, s. 14.

[2]     Ibidem, s.15.

Cały artykuł – Uwarunkowania biologiczne mediacji

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *