Co to jest mediacja?

Mediacja jest to niezwykle dynamicznie rozwijająca się w strukturze prawa polskiego metoda rozwiązywania sporów różnego rodzaju oraz pochodzenia. Polega ona na dobrowolnej i poufnej rozmowie, w której uczestnicy (przynajmniej dwie strony) będący w konflikcie dążą do osiągnięcia kompromisu w przedmiotowej sprawie. Proces ten kształtuje się w obecności i przy pomocy bezstronnego i neutralnego mediatora.

W postępowaniu mediacyjnym najistotniejszym celem jest samodzielne wypracowanie przez strony konsensusu, a także obopólnie akceptowalnej i satysfakcjonującej ugody, która nabywa moc obowiązującej oraz skutecznej umowy wiążącej strony.

Głównym atutem mediacji jest możliwość rozmowy o przyczynach konfliktu, ich źródle, sposobach rozwiązania sporu, a przede wszystkim zrozumieniu się przez strony. Co najważniejsze dokonuje się to w swobodnej, bezpiecznej i poufnej atmosferze – nieskrępowanej lękiem, presją czy ściśle oznaczonym czasie. Mediacja usprawnia wzajemną komunikację, pomaga w określaniu interesów stron oraz daje pewność, że wszystko powyższe dzieje się zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem polskim.

Bezwzględnie obowiązujące zasady w postępowaniu mediacyjnym.

  • Zasada dobrowolności. Odnosi się ona do uczestników mediacji, którzy wyrażają nieprzymuszoną oraz nieskrępowaną niczym chęć do wzięcia udziału w procesie mediacji. W ramach tej zasady strony mogą również na każdym etapie postępowania mediacyjnego zrezygnować z dalszego uczestnictwa w mediacji.
  • Zasada bezstronności. Odnosi się ona zarówno do stron jak i do mediatora. Strony w mediacji mają takie same prawa oraz obowiązki, a także są jednakowo traktowane. Mediator natomiast jako profesjonalna, bezstronna osoba podejmująca się prowadzenia danej sprawy nie pozostaje w jakiejkolwiek zależności z żadną ze stron, a także żadnej nie wyróżnia.
  • Zasada neutralności. Mediator pozostaje neutralny co do przedmiotu sporu oraz stron. Nie nasuwa żadnych rozwiązań co do sprawy, a jedynie formułuje, ukonkretnia i urealnia wypowiedziane przez strony (czyli wypracowane przez nie same) warunki, które zostaną spisane w ugodzie jednocześnie stojąc na straży prawidłowości formalnej i merytorycznej treści. Pomaga dojść stronom do porozumienia i zrozumienia, które często owocuje skutecznym i zupełnym zażegnaniem konfliktu.
  • Zasada poufności. Zasada ta dotyczy każdego uczestnika biorącego udział w mediacji, a więc zarówno strony konfliktu jak i mediatora. Wszystko co jest wypowiedziane na spotkaniach informacyjnych bądź posiedzeniach mediacyjnych nabywa klauzulę poufności. Wszelkie informacje ujawnione podczas spotkań nie mogą zostać przekazywane żadnym osobom prywatnym ani instytucjom (w tym także przed sądem w razie bezskutecznej mediacji). Jedynym efektem pracy mediatora ze stronami jest spisana ugoda i protokół bądź sprawozdanie, w którym ujawnione zostają warunki ugody (wzajemne zobowiązania wypracowane przez strony), kto brał udział w mediacji, ile było spotkań mediacyjnych i gdzie się odbywały oraz kto je prowadził.
  • Zasada akceptowalności. Osoba mediatora powinna być zaakceptowana przez strony. Jego osoba nie ma prawa być stronom narzucona pod wpływem przymusu. Przywilejem strony w myśl tej zasady jest prawo do prośby o zmianę mediatora prowadzącego sprawę w przypadku gdyby zaistniały ku temu uzasadnione przesłanki.
  • Zasada profesjonalizmu. Mediator podejmujący sprawę powinien posiadać specjalistyczne szkolenia z mediacji oraz wiedzę z zakresu technik komunikacji oraz skutecznych technik rozwiązywania sporów. Powinien również posiadać wiedzę na temat danej dziedziny przedmiotowej sprawy, którą podejmuje. Mediator zobowiązany jest przestrzegać kodeks etyki pracy mediatora oraz stale poszerzać, a także aktualizować wiedzę w zakresie praktyki oraz teorii.


Jak sprawa może trafić do mediacji? 

Istnieją dwa sposoby prowadzone do wszczęcia mediacji:

  • mediacje sądowe – są prowadzone w oparciu o postanowienie wydane przez sąd kierujący sprawę do mediacji
  • mediacje pozasądowe – są prowadzone wskutek inicjatyw stron, gdzie to one „na własną rękę” zwracają się do mediatora przed wkroczeniem na drogę sądową


Koszty mediacji. 

Na koszty mediacji składają się wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji. Kosztami tymi obciążone są co do zasady strony po połowie, chyba że strony ustanowią inny podział.

Strona postępowania mediacyjnego może złożyć na zasadach ogólnych wniosek o zwolnienie od kosztów mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

W postępowaniu mediacyjnym ze skierowania sądu w sporach niemajątkowych oraz w sprawach o prawa majątkowe, w których wartości sporu nie da się ustalić wynagrodzenie mediatora wynosi 150 zł za pierwsze spotkanie, a za każde kolejne 100 zł. Jednak nie więcej niż 450 złotych za całe postępowanie mediacyjne.

Natomiast jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150zł i nie więcej niż 2 000 zł za całość postępowania mediacyjnego). Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, a jest to: wynajem pomieszczenia (do 70 zł poza przypadkami gdy spotkanie mediacyjne odbywa się w sądowym „pokoju mediatora”), dojazd mediatora na spotkanie (według przepisów w rozporządzeniu) oraz koszty korespondencji (do 30 zł).